4.BÖLÜM : Süper kütleli karadeliği fotoğraflamak

Süper kütleli karadeliği fotoğraflamak

— 22 Temmuz 2014

Galaksilerin oluşumunu anlamak için merkez noktamız karadeliklerdir. Zaman içerisinde galaksilerin nasıl geliştiklerini anlamamız için bir anahtar görevini görürler. Aslında, kapalı kutu olmalarından çok evrenin ve galaksimizin oluşumunu anlamamızıntemel taşlarıdır. Karadelikleri daha iyi anlayabilmemizin tek yolu, bir tanesine yakından bakabilmektir. Çok yakınına bir ziyaret iyi bir fikir olmadığına göre astronomlar kendi galaksimizin merkezinde yer alan süper kütleli karadeliğin bir fotoğrafını çekmek için bir yol geliştirmeye çalışıyorlar. Bunu da başarabilmek için Dünya’nın kendisi boyutlarında bir teleskoba ihtiyaçları var.

Samanyolu’nun tam merkezinde, galaksinin kalbinde dönüp duran bir sürü yıldız kümesince saklanmış süper kütleli bir karadelik var ve eğer, ”Olay ufku” ile burun buruna gelebileceğimiz Samanyolu Galaksi’mizin merkezinde bir karadeliğe gidebilseydik onu görebilmek olağan üstü olurdu.

Çoğu galaksinin merkezinde bir süper kütleli karadelik bulunuyor. Onların orada oldukları biliniyor çünkü etraflarında dönen ve saatte milyonlarca kilometre hızlarla çekilen yıldızlar var. Shep Doeleman ve takımı optik teleskoplar ile karadeliğin ”Olay ufku” nun resmini görüntülemek için çalışma yapıyorlar. Optik teleskoplar karadeliği doğrudan göremezler ancak karadeliği çevreleyen süper ısınmış ve parıldayan gaz bulutu görüntülerini oluşturabilecek radyo dalgaları gönderirler. Dev radyo teleskopları uzayda bu sinyalleri alır.

Boston yakınlarındaki M.I.T. Gözlemevindeki anten, 30 metreden daha geniştir. 25.000 ışık yılı uzaklıktaki, kendi galaksimizin merkezindeki karadeliğin çok zayıf radyo sinyallerini dahi tespit edebilecek kapasitededir ancak görüntü oluşturabilecek bir büyüklükte değildir. Bu teleskoplardan bir çoğunu alıp dünyanın etrafında çeşitli yerlere koyup sanki dünyanın kendisi bir teleskopmuşçasına sanal bir teleskop oluşturmaları gerekiyor.

Doleman’nın takımı bir çok radyo teleskobunu birbiri ile bağlantılı hale getirecek. Neredeyse tüm Dünya çapında, Hawaii’den Şili’ye oradan Afrika’ya tüm bilgi ağı bağlandığında16.000 km çapında, tek bir teleskoptan 500 kat daha güçlü sanal bir alıcı anten oluşacak. Onlar, yeterince güçlü olacağını ve Samanyolu Galaksi’mizin merkezindeki süper kütleli karadeliğin fotoğrafını çekebileceklerine inanıyorlar. Daha şimdidengalaksimizin karanlık kalbinden sinyaller aldıklarını ama sinyallerin tam bir resim oluşturabilmek için hala çok zayıf olduğunu belirtiyorlar. FakatDoeleman, gelecek yıllarda daha da yeni teleskopların sisteme entegre edilmesiyle görüntülerin iyileşmesini umut ediyor. Eğer başarılı olurlarsa sonunda karadeliğin dış sınırları açığa çıkacak.

Uzak gelecekte, yeni teknolojilere sahip olunca bir karadeliğe girip içinden geçmeyi ve hatta bu seyahatten sağ çıkmayı bile başarabiliriz ve nihayet o zaman sorumuzu cevaplayabiliriz.

Bir karadeliğin kalbinde ne yatmaktadır ? Bazı bilim insanlarına göre karadelikler bir geçiş kapısı olarak kullanılarak evrenler arası bir seyahate araç olabilirler. Bu çok kuramsal ama matematiğin gösterdiği kadarıyla bir karadeliğe doğru düşerken öyle basitçe ölmüyorsunuz. Bir solucan deliğinin içine giriyorsunuz. Uzay ve zamanda bir geçit, bir kestirme yol olabilir. Belki de evren içerisinde karadelikler ardındaki metro sistemi ile çok hızlı seyahat edebiliriz. Eğer karadelikler uzay ve zamanda bir kestirme yol ise bilim kurgunun en küçük fikirlerinden birini gerçeğe dönüştürebilirler. Zamanda yolculuk mümkün, ama pratik değil. Bir solucan deliğinin ağzını açık tutmak için ihtiyacınız olan enerji kaynakları o kadar yabancıdır ki onları laboratuvarda üretemeyiz. Bunu yapabildiğimiz taktirde karadeliklerin gücünü, geçmişi ziyaret etmekte kullanabiliriz. Belki de gelecekteki torunlarımız zaten bu teknolojiye sahip olacaklardır. Bir gün birisi kapınızı çalar ve sizin büyük, büyük, büyük, büyük, büyük torununuz olduğunu iddia ederse kapıyı yüzüne kapamayın. Karadelikler başka evrenlere geçiş kapıları da olabilirler.

Bir karadeliğin diğer tarafında bir Büyük Patlama oluşuyor olabilir. Karadelik çöktüğünde ve maddeler içine hapsolduğunda belki de bu maddeler diğer taraftaki beyaz delikten dışarı püskürtülüyorlardır. Bu Büyük Patlamayı anımsatmıyor mu ? Eğer Büyük Patlama birkaradeliğin diğer yüzü ise belki de bu evrenimizin nasıl doğduğudur. Diğer bir deyişle bizler zaten olay ufkunun içinde olabiliriz. Belki de aslında bir karadeliğin içerisinde yaşıyoruz. Her bir karadelik tam bağımsız bir evrenin merkezi olabilir. Eğer bu doğruysa dışarıda bir yerlerde her biri yıldızlarla, gezegenlerle, hayatla dolu olan milyarlarca evren olabilir.

Şu anda bildiğimiz kadarıyla karadelikler her yerdeler. Büyük boyutlarda ve evrenin gelişimindeki rolleri tahmin ettiğimizden de çok. Evreni anlamamız gerçekten çevremiz açısından bizler için önemli. Teleskoplarla görebildiğimiz evren karadeliklerin her tarafta olduğunu fark etmemiz nedeniyle derinden etkilendi. Bir zamanlar insanlar karadelik fiziğiningerçek olabilmesinin fazla hayali olduğuna inanırlardı ama artık onlarınevrenin gelişmesinde baskın güçler olduklarını biliyoruz. Şunu söylemek hiç de abartılı değil. Eğer karadelikler olmasaydı bizler de olmayacaktık.Aslında varlığımızı, bir yerde karadeliklere borçluyuz. Hikaye henüz bitmedi. Evrenin efendileri ve gizemli nesneler olan karadelikler hakkında keşfedilmeyi bekleyen daha çok şey var.

4. BÖLÜMÜN SONU